Er zijn mensen die zich afvragen waarom mensen van Afrikaanse oorsprong de christelijke religie nog belijden en zichzelf nog christen noemen ondanks de gruwelheden die onze voorouders tijdens de slavernij en het kolonialisme zijn aangedaan. De gruwelheden werden zelfs gerechtvaardigd en soms zelfs in naam van deze religie uitgevoerd. Een van de eerste slavenschepen uit Engeland heette immers de “Jesus Lubeck”. Wij van Blaka Online trachten met dit artikel een verklaring hiervoor te geven, dus lees vooral verder.
De kennismaking met de islam en het christendom
Afrika maakte kennis met de christelijke religie vanuit het oosten. Ethiopië was een van de eerste plaatsen waar Afrikanen kennis maakten met deze religie. Met Ethiopië bedoelen we hier niet het land dat tegenwoordig Ethiopië heet. We bedoelen hiermee het grote rijk dat KMT (Kemet)/Nubia/Kush en Abysinnia (tegenwoordig Ethiopië) besloeg. Na de ondergang van Kemet en Kush trok een groot deel van de afrikanen naar West-Afrika, en die zijn nooit christelijk geweest, en de rest bleef en werd christelijk onder heerschappij van een witte bisschop. Een soortgelijk proces vond in het Noord-Westen en Westen van Afrika plaats, maar dan met de islam. Dit is overigens een religie waarvan veel West-Afrikanen nog steeds aanhangers zijn. Onze West-Afrikaanse voorouders maakten eerder kennis met en bekeerden zich eerder tot de islam dan de christelijk religie.
Christen door conditionering
Echter is religie niet iets dat in Afrika voorkwam onder de Afrikanen en ook niet iets dat nodig was. In Afrika hadden onze voorouders spiritualiteit en hielden zich bezig met spirituele wetenschappen. Dit geldt voor het gehele Afrikaanse continent. De latere religies zijn niets anders dan vertalingen van deze spirituele leer door zij die met onze voorouders in contact kwamen. Dit is wellicht een onderwerp voor een ander artikel.
We halen dit allemaal aan om aan te tonen dat onze voorouders, die ontvoerd zijn en naar de zogenaamde “nieuwe wereld” zijn gebracht om tot slaaf te maken, geen christenen waren en er niets mee te maken hadden, totdat de Europeanen naar Afrika kwamen.
Het belijden van de christelijke religie is voortgekomen uit conditionering tijdens de slavernij. Dit is bij Afrikanen in de diaspora aangeleerd tijdens slavernij en versterkt in de koloniale tijd. Bij de continentale Afrikanen, daarmee bedoelen we de Afrikanen die op het continent Afrika zijn gebleven, is dit vooral aangeleerd tijdens de koloniale tijd. Dit is ons aangeleerd door de slavenhouders en koloniale overheersers die daarbij gebruik maakten van Afrikanen in ruil voor privileges ten opzichte van andere tot slaafgemaakte Afrikanen. De methode waarmee dit gebeurde is in westerse termen het beste uit te leggen aan de hand van de psychologische stroming genaamd behaviorisme. Behaviorisme is een stroming dat vooral kijkt naar gedrag en leerprocessen. Behaviorisme is ook de methode dat een centrale positie inneemt in de methode van William Lynch om zo “goed” mogelijke slaven te creëren.
Dit zijn psychologische stromingen waarbij veel onderzoek is gedaan met en op dieren. Het is dan niet raar dat dit een verklaarbaar model kan zijn, aangezien onze voorouders door de slavencriminelen werden gezien als 1/5 van een mens. En in de bekende brief van William Lynch het fokken van slaven werd vergeleken met het fokken van paarden. Het behaviorisme was een voorbode van een andere latere psychologische stroming, namelijk die van cognitieve psychologie.
Binnen het behaviorisme is er een leerproces dat “operante conditionering” heet. Burrhus Skinner is een persoon die hier nadrukkelijk bij verbonden was. Volgens Skinner zijn mensen en hun gedragingen niet los te zien van hun omgeving. Mensen spelen in op de effecten uit de omgeving om te overleven. Skinner zegt dat iemand een bepaald gedrag vertoont en dat daar een consequentie op volgt. De consequentie kan als een straf of beloning worden gezien. Afhankelijk van straf of beloning neemt het vertoonde gedrag af of toe. Onze voorouders hadden dit jaren geleden als een van de wetmatigheden/principes van Ma’at vastgelegd en noemden dit reciprociteit/wederkerigheid.
Bekering tijdens slavernij
Onze tot slaafgemaakte voorouders werden op een gegeven moment gestraft voor hun “Afrikaan” zijn en alles wat daar naar wees. Het praktiseren van Afrikaanse spiritualiteit werd zwaar gestraft, waarbij de dood niet ondenkbaar was. Daar tegenover stond dat bekering tot de christelijke religie “beloond” werd, met minder mishandeling en zelfs een paar vrije uurtjes om naar de kerkelijke dienst te gaan. Want zoals een Afrikaans gezegde luidt: “Any human being will do more to escape pain, then to gain pleasure”. Dit had tot gevolg dat enkele van de tot slaafgemaakte voorouders zich serieus tot christen bekeerde en sommigen zelfs een carrière hierin ambieerden. Zij konden dan de kerkdiensten leiden voor de tot slaafgemaakte Afrikanen en kregen enkele privileges. Dit was een soort van intreding van de tot slaafgemaakte “elite”.
Bij de andere tot slaafgemaakte voorouders werd dit gezien als een kans om de slavenhouder voor de gek te houden. In het openbaar speelden zij christen, maar thuis deden ze aan Afrikaanse spiritualiteit. Dit is iets wat vele mensen van Afrikaanse oorsprong nog steeds doen. Doordat onze tot slaafgemaakte voorouders hun kinderen ook leerden christen te zijn om te overleven en d.m.v. een andere leertheorie “modellering”, waarbij door middel van zien wordt geleerd, werden ook de kinderen trouwe christenen. Van de tot slaafgemaakte voorouders die schijnchristenen waren, wisten de kinderen niet dat dit schijn was, omdat zij dit uit bescherming niet aan hun kinderen vertelden.
Bekering tijdens koloniale tijden
Bij de continentale Afrikaanse broeders en zusters liep dit proces iets anders. Het was eerder kolonialisme en net na het kolonialisme dat velen christen werden. Doordat vele hulpbronnen in bezit kwamen van de koloniale overheerser en de natuur/het milieu vernietigd werd, waren ze afhankelijk van de koloniale overheerser voor bepaalde hulpbronnen. Het bekeren tot christen was een belangrijke voorwaarde om in aanmerking te komen voor deze bronnen die belangrijk waren voor overleving. Echter werden ook vele scholen vanuit de christelijke kerk geopend die jonge Afrikaanse broeders trainden om de rest van het volk te bekeren. Dit is iets waar Malidoma Somé en de oud Ghanese revolutionaire president Kwame Nkrumah vaker over hebben gesproken en geschreven.
Dit alles verklaart hoe de meeste mensen van Afrikaanse oorsprong christelijk zijn geworden. Het verklaart nog niet waarom ze in deze tijd van internet en de vele bronnen over de werkelijke geschiedenis van Afrika en Afrikaanse mensen nog trouwe aanhanger zijn van de christelijke religie.
Cognitieve dissonantie
Dit kan verklaard worden met een theorie dat cognitieve dissonantie wordt genoemd. Een term afkomstig van cognitieve psychologie. Vele mensen van Afrikaanse oorsprong (willen) vergeten dat tijdens slavernij en kolonialisme het Afrikaans zijn op alle mogelijke manieren uit ons is geprobeerd te halen. Bij sommige van onze voorouders is dit gelukt en die werden trouwe christen. De ander werd slechts schijnchristen en gebruikte het als façade om verborgen bezig te zijn met hun oude cultuur. Wat ze allemaal gemeen hebben, is dat het christendom niet iets is wat zij hebben meegenomen. En dat zij gedwongen (schijn)afstand namen van alles wat hen herinnerde aan hun ware aard. Zoals we al eerder zeiden, het is geconditioneerd gedrag.
Vele broeders en zusters hebben nu een emotionele binding met de christelijke religie, omdat zij deze geleerd hebben van hun moeder en/of vader en deze het weer hebben van opa en oma. Deze mensen willen trouw blijven aan hun ouders en grootouders. Wat zij niet beseffen is dat hun ouders en grootouders niet trouw zijn aan hun voorouders. Wat ze niet beseffen of willen beseffen is dat hun grootouders geconditioneerd zijn door hun eigen grootouders, maar dat die weer zijn geconditioneerd door de slavenmeester. Onze voorouders die tot slaaf zijn gemaakt, zijn nooit vrijwillig tot slaaf gemaakt. En we kunnen vrijwel met zekerheid zeggen dat zij zonder slavernij ook nooit christen zouden zijn geworden.
Ondanks alle feiten die hier op wijzen vertikken zij om afstand te doen van een religie dat niet alleen hun slavernij en kolonisatie rechtvaardigt, maar hier ook een instrument van was. Dit kan zoals al eerder gezegd verklaard worden met wat de westerse psychologie cognitieve dissonantie noemt. Bij cognitieve dissonantie zijn gedrag en de feiten om dit gedrag te legitimeren tegenstrijdig. In plaats van gedrag verandert iemand met cognitieve dissonantie eerder zijn cognitie/denkbeeld, door een nieuwe rationalisatie te bedenken, dan het gedrag zelf. Bijvoorbeeld iemand die veel alcohol drinkt en gewezen wordt op de schadelijke effecten ervan, zegt dan: “We gaan toch allemaal dood en mijn opa werd 90 en dronk meer dan mij, dus kan ik net zo goed doorgaan met drinken.”
Of wanneer er onschuldige mensen worden doodgeschoten en Afro-Amerikanen “Black Lives Matter” roepen en de racistische mensen het probleem niet onder ogen willen zien en dan roepen “All Lives Matter”.
In het geval van christendom en slavernij en kolonialisme zegt men vaker: ”Waar waren de winti’s, Orishas en neteru tijdens slavernij? Zij die daar in geloofden waren ook gewoon slaaf en nu we christenen zijn, zijn we vrij dus ik blijf christen.” Hierbij vergeten zij dat velen die vochten voor die vrijheid gebruik maakten van de Afrikaanse spirituele wetenschappen en de in Suriname nieuw ontwikkelde spirituele wetenschap genoemd winti. Zij vergeten ook dat ook al zouden winti’s, neteru of Orishas een fabel zijn, het niets afdoet aan het feit dat de christelijke religie een wapen was en als validatie voor de slavernij gold. Verder wijst de christelijke religie tot de dag van vandaag het gros van de Afrikaanse traditionele gebruiken af en zet ze neer als duivels.
Vang je broeders en zusters met liefde op!
Cognitieve dissonantie is niet iets wat makkelijk te omzeilen is. Het is een overlevingsmechanisme. Een manier om emotioneel niet verscheurd te raken. En het zal veel tijd en moeite kosten voor onze christelijke broeders en zusters om dit in te zien. Het blijven presenteren van bewijzen en het ook daadwerkelijk manifesteren van deze bewijzen, is het enige wat wij kunnen doen om te helpen. Maar uiteindelijk is het een stap die zij zelf moeten zetten. Een horde dat zij zelf moeten overwinnen en dan moeten wij daar zijn om ze met liefde te ontvangen, want dat is wat de Afrikaanse spirituele wetenschappen ons leren.
22 november 2018 komt het eerste boek van Blaka Online uit met als onderwerp Afrikaanse spiritualiteit en holistisch welzijn. Het zal een handboek vormen hoe spiritualiteit van Afrikaanse oorsprong toe te passen in het dagelijkse leven voor holistisch welzijn.
Literatuurlijst:
Afrika. Dr. L.O., Afrikan Holistic health
Ashby, Dr. M., The Kemetic tree of life
Williams, C., Destruction of black civilization
Some, M. P., Of water and the spirit
